معماری یخچالهای کویری
معماری یخچالهای کویری
مقدمه
پیشینه تاریخی
یخچال در یزد
اقسام یخچالهای کویری
یخچال درمیبد
یخچال در ابرکوه
یخچال موئدی
عناصر تشکیل‌دهنده‌ی یخدان‌ها
ویژگی‌های فنی معماری
فهرست
مقدمه آثار و بناهای بسیاری در استان یزد نظیر (مساجد، مدارس، آب‌انبارها و حسینیه‌ها) وجود دارد که همواره نظر پژوهشگران را به خود معطوف می‌کند اما بنای یخچالهای قدیمی، غریب‌ترین عناصر معماری هستند که با ایجاد یخچالهای برقی تقریبا به بوته فراموشی سپرده شده‌اند. در وجود یخچال‌ها که روزگاری در قلب تابستان‌های داغ و سوزان، خنکای آب گوارا را به درون خانه می‌کشاند، رمز و رازی وجود دارد که حکایت از معجزه فروتنانه خشت خام و دست‌های پرتوان معمار فرزانه‌ای می‌کند تا عشق خدمت به خلق را در شاهکار معماری کویر به عرصه ظهور برساند. در حال حاضر تعداد معدودی از این یخچال‌ها باقی مانده است که در اینجا سعی شده تا به ویژگی معماری و عملکرد خاص آن در ناحیه کویری پرداخته شود.
پیشینه تاریخی متاسفانه از پیشینه تاریخی یخچال‌ها تا دوره صفویه اطلاعاتی در دست نیست و تنها دکتر جان فرایر در قرن یازدهم در سفرنامه ایران اشاره می‌کند که «در این زمان ذخیره ساختن یخ، رسمی متداول و دیرین سال شمرده می‌شود و امکان آن می‌رود که همراه با مغولان وارد ایران شده است».
همچنین شاردن، دورنمایی از شهر کاشان را در سفرنامه خود به تصویر می‌کشد و یخچالهای این شهر را در بیرون از قلعه و برج و باروی شهر نشان داده و به معماری یخچال‌ها در اصفهان نیز اشاراتی داشته است.
